[ Pobierz całość w formacie PDF ]

ściem; powodem zaś śmierci Sertoriusza była nie tyle walka, ile ra-
81
Pletoriusze i Wenulejusze stali się symbolami okrucieństw Sulli.
Por. Waleriusz Maks. IX 2, 1; Orozjusz V 21, 8.
82
Marek Bebiusz bliżej nie znany. Por. Appian, Woj. dom. I 72.
83
Marek Mariusz, brat Gajusza, pretor w Hiszpanii.
84
Była to zapewne Sulmona w kraju Wolsków, nie zaś znane miasto rodzinne
Owidiusza w kraju Pelignów (J a l, o.c., t. II, s. 83).
85
W latach 80 72.
86
Dziś Wyspy Kanary j skie.
87
Kwintus Cecyliusz Metellus Pius, syn Numidyjskiego, walczył
od r. 79 z Sertoriuszem bez powodzenia. Pompejusz przybył go wesprzeć w 76
roku.
czej zdradziecka zasadzka jego ludzi. Pierwsze starcia wszczęli legaci, gdy
z jednej strony Domicjusz88 i Toriusz89, z drugiej Hirtulejusz90 go-
towali się do walki. Po klęsce tego ostatniego pod Segowią, a pierwszych
91
nad rzeką Ana , sami wodzowie zmierzyli się wręcz pod miastami Lau-
92
ron i Sukron ponosząc jednakową klęskę . Wtedy jedni zwrócili się, by
niszczyć pola, drudzy, aby burzyć miasta, i tak biedna Hiszpania pono-
siła karę za niezgodę wśród rzymskich wodzów. Trwało to do chwili,
93
w której na skutek zdrady w najbliższym otoczeniu zginął Sertoriusz ,
Perperna poniósł całkowitą klęskę, a miasta, jak Oska, Termeste, Klunia,
94
Walencja, Auksuma i udręczone głodem Kalagurris , oddały się w opiekę
Rzymu. Wtedy znów zapanował w Hiszpanii pokój. Zwycięzcy wodzowie
woleli tę wojnę uznać raczej za zewnętrzną niż domową, aby mogli od-
być triumf.
WOJNA DOMOWA Z LEPIDUSEM
11. Za konsulatu Marka Lepidusa i Kwintusa Katulusa95 wojna domo-
wa niemal szybciej zgasła niż wybuchła. Lecz jakkolwiek pochodnia owe-
go buntu była niewielka, zapaliła się jednak bezpośrednio od pogrzebo-
wego stosu Sulli. Albowiem Lepidus w swej nadmiernej żądzy przewrotów
starał się znieść ustawy tak wielkiego męża. Miałby rację, gdyby tylko
mógł tego dokonać bez wielkiej szkody dla rzeczypospolitej. W rzeczy sa-
mej dyktator Sulla prawem wojennym wciągnął nieprzyjaciół na listę
proskrypcyjną; czyż Lepidus przywołując tych, którzy pozostali przy ży-
ciu, nie wzywał ich w innym celu niż na wojnę? Przecież majątki ska-
zanych obywateli, które Sulla przyznał innym właścicielom, chociaż na-
byte niegodziwie, były jednak prawnie przez nich zajmowane. Odzyska-
88
Marek Domicjusz Kalwinus, propretor w Hiszpanii Bliższej z 78 r.
89
Lucjusz Toriusz Balbus, epikurejczyk, legat przy prokonsulu Me-
tellusie.
90
Hirtulejusz był dowódcą w armii Sertoriusza.
91
Rok 75.  Segowia, miasto w środkowej Hiszpanii; rzeka Ana, dziś
Gwadiana.
92
Rok 76.  L a u r o n, miasto w okolicy Walencji; Sukron, miasto na po-
łudnie od Walencji, w pobliżu ujścia rzeki tej samej nazwy.
93
Rok 72.  Zdrajcą okazał się Marek Perperna, zwolennik popularów, który
po klęsce Marka Lepidusa przeniósł się w r. 76 do Hiszpanii i połączył swoje siły
z Sertoriuszem.
94
Kalagurris, miasto w kraju Basków, którego mieszkańcy podczas oblę-
żenia przez Pompejusza żywili się ciałami własnych żon i dzieci (Waleriusz Maks.
VII 6, ext. 3; Juwenalis XV 93 109).
95
W r. 78 Marek Emiliusz Lepidus należał najpierw do zwolenników
Sulli, a pózniej stał się przeciwnikiem dyktatora i stworzonego przezeń ustroju,
natomiast Kwintus Lutacjusz Katulus był sullańczykiem.
nie zaś ich musiało bez wątpienia zachwiać uporządkowanym stanem
państwa. Wypadało więc we wszelki możliwy sposób dać spokój rzeczy-
pospolitej jako schorowanej i okrytej ranami, aby samym leczeniem nie
otworzyć ran na nowo. Lepidus jednak burzliwymi przemowami jakby
trąbą bojową posiał strach wśród obywateli, wyruszył do Etrurii i stam-
tąd przyprowadził wojsko do miasta. Lecz już Lutacjusz Katulus i Gne-
usz Pompejusz, wodzowie i chorążowie despotyzmu sullańskiego, obsadzili
innym wojskiem most Mulwijski i wzgórze Janikulum. Odparli natych-
miast pierwszy atak Lepidusa, którego senat uznał za wroga ojczyzny.
Bez rozlewu krwi wycofał się on w popłochu do Etrurii, a następnie na
96
Sardynię, gdzie zmarł dręczony chorobą i żalem . Również zwycięzcy, co
rzadko zdarzało się podczas wojen domowych, zadowolili się pokojem.
WOJNA Z KATYLIN
12. Katylina powziął zbrodnicze plany ujarzmienia własnej ojczyzny 97
najpierw na skutek zbytku, następnie spowodowanej nim ruiny majątku,
a wreszcie dogodnej chwili, gdyż wojsko rzymskie przemierzało wtedy
najbardziej odległe krańce świata. Z jakimiż  o zbrodnio !  wspól-
nikami chciał wymordować senatorów, zgładzić konsulów, dręczyć miasto
pożarami, zagarnąć skarb państwa, a wreszcie zniszczyć doszczętnie cały
ustrój republikański, czego nawet Hannibal nie wydawał się pragnąć.
Sam był patrycjuszem; lecz to jeszcze nic, byli z nim bowiem Kurjusze,
Porcjusze, Sullowie, Cetegowie, Autroniusze, Warguntejusze i Longino-
wie, co za znakomite rodziny, co za chluba senatu! Ponadto także Len-
98
tulus sprawujący właśnie urząd pretora . W nich wszystkich znalazł Ka-
tylina towarzyszy potwornej zbrodni. Rękojmią sprzysiężenia była krew
ludzka, którą spiskowcy pili z czar ofiarnych podając je z rąk do rąk.
Niegodziwość nie mająca równej sobie, gdyby nie przewyższała jej przy-
czyna, dla której pili. Nastąpiłby kres najwspanialszego państwa, jeśliby
ów spisek nie zdarzył się za konsulatu Cycerona i Antoniusza, z których
pierwszy wykrył go dzięki swej gorliwości, a drugi stłumił orężnie. Wia-
99
domość o tak niecnej zbrodni wyszła na jaw dzięki Fulwii , lichej kur-
tyzanie, lecz bardziej prawej niż patrycjusze. Konsul w czasie posiedzenia
100
senatu wygłosił mowę przeciw obecnemu winowajcy ; lecz nie osiągnię-
to nic więcej oprócz tego, że wróg uszedł i zupełnie jawnie groził, iż
96
W r. 77.
97
Lucjusz Sergiusz Katylina, w r. 63.
98
Publiusz Korneliusz Lentulus Sura, konsul z 71 r., wyrzucony
z senatu za niemoralny tryb życia.
99
Fulwia, kochanka spiskowca Kwintusa Kuriusza.
100
8 listopada 63 r. [ Pobierz całość w formacie PDF ]

  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • thierry.pev.pl

    •