[ Pobierz całość w formacie PDF ]

się przymierzem z Krzyżakami. Po śmierci Witolda Jagiełło mianował Zwidrygiełłę wielkim księciem
litewskim, co wywołało sprzeciwy panów koronnych.
83
ziemię podolską  Zwidrygiełlo, obejmując władzę po Witoldzie, chciał również zawładnąć Podolem;
Polacy jednak, uważając, że prawa Litwy do Podola wygasły ze śmiercią Witolda, wymogli na królu
przyłączenie go do Korony. Mimo to Zwidrygiełło nie przestał zabiegać o tę ziemię.
84
sobór bazylejski  sobór zebrał się 24 lipca 1431. Ogłoszono na nim zasadę wyższości soboru nad
papieżem.
85
przywilej niewiastom  wiemy o przywileju udzielonym przez króla mincerce Małgorzacie.
86
karcącą rózgą  całe to brutalne i obniżające powagę królewską przemówienie zostało chyba istotnie
spowodowane nadzieją Oleśnickiego, że po powrocie nie zastanie już króla przy życiu.
87
Władysław  starszy syn Jagiełły, ur. w r. 1424.
88
króla Alberta  Albrecht austriacki (1397  1439).
89
do św. Jerzego  do 23 kwietnia.
90
Matka i Emeryka  Mateusza Thallóczy i Emeryka Marczali, członków poselstwa, które powróciło z
Krakowa po odbyciu tam rozmów, nakłaniających Władysława do przyjęcia korony węgierskiej.
91
zamordowanie wielkiego książęcia Zygmunta  Zygmunta Kiejstutowicza, który po strąceniu
Zwidrygiełły objął rządy na Litwie. Jednakże ten okrutny i barbarzyński władca został już w r. 1440
zgładzony przez spiskowców litewskich w Trokach.
92
po święcie św. Stanisława  po 8 maja.
93
w dzień św. Aleksego  17 lipca; Alba Regalis  dzisiejsze Szekesfehervar.
94
humerał... manipularz... pektorał  humerał  część stroju liturgicznego, rodzaj chusty lnianej na szyję;
manipularz  chusta zawieszana na lewej ręce; pektorał  ozdobny krzyż z relikwiami, noszony na
piersiach przez kardynałów, biskupów i opatów. 95 Zbigniew kardynał  Oleśnicki.
95a
Kunczedorff  dziś Sławniowice, pow. nyski.
96
Janusz Huniad  Hunyady, wybitny mąż stanu Węgier, znakomity wódz i strateg. Ostrzegał
Władysława przed wznowieniem wojny z Turkami.
97
Juliana legata  Julian Cesarini, wysłany przez papieża Eugeniusza IV, rzecznik interesów papieskich,
fatalny doradca Władysława, człowiek próżny i krótkowzroczny.
98
ratował się ucieczką  Władysław popełnił błąd strategiczny. Zbyt wcześnie rzucił swoje wojsko do
ataku wtedy, kiedy Hunyady walczył skutecznie na lewym skrzydle. Hunyady dostrzegł szybko
beznadziejność sytuacji.
99
umknął w popłochu  wiadomość nieprawdziwa, podobnie jak namawianie króla do ucieczki. Chęć
gloryfikowania Władysława przesłoniła Długoszowi rzeczywisty obraz wydarzeń. Por. relację Kallimacha
o bitwie warneńskiej i szaleńczym nierozsądku młodego króla.
100
obrzydłych nałogów  sugerując tu skłonności homoseksualne króla i upatrując w nich przyczynę
klęski warneńskiej, Długosz z rzadką niekonsekwencją będzie dalej chwalił jego  święte obyczaje".
101
do Rumelii  Rumelia, europejskie posiadłości tureckie (Albania, Macedonia, Epir i Tesalia).
102
Kazimierzowi, książęciu litewskiemu  Kazimierz miał zostać namiestnikiem królewskim na Litwie,
panowie litewscy obwołali go jednak wielkim księciem. W rok po śmierci Warneńczyka rada koronna
zdecydowała obrać królem Kazimierza, do koronacji doszło jednak dopiero w r. 1447.
103
czyniono nań zamachy  część możnowładztwa litewskiego chciała mieć na tronie Michała syna
Zygmunta Kiejstutowicza (por. przyp. 91), tzw. Michajłuszkę. Protegowali go także niektórzy panowie w
Koronie, np. Oleśnicki.
104
kiedy...  tekst uszkodzony.
105
przywrócić do łaski  Kazimierz nie dał się steroryzować Oleśnickiemu, zwłaszcza że miał dość
powodów, by nie czynić żadnych ustępstw Michajluszce (por. przyp. 103).
106
po święcie Rozesłania Apostołów  tj. 16 lipca.
107
przed św. Magdaleną  przed 22 lipca.
108
po św. Magdalenie, w dzień Rozesłania Apostołów wyjechawszy... przybył... w dzień św. Jakuba. 
Długosz lub przepisywacze popełnili omyłkę. Dzień Rozesłania Apostołów (15 lipca) wypada tydzień
przed św. Magdaleną.  Do klasztoru św. Krzyża Kazimierz przybył 25 lipca.
109
osobne zjazdy  widać z tego, że kardynał jawnie organizował opozycję przeciw królowi.
110
Zesłanie Ducha św.  tj. Zielone Zwiątki. W r. 1452  28 maja.
111
Elżbiety  Elżbieta Rakuszanka, siostra Władysława Pogrobowca, wnuczka i córka cesarzy, zwana w
Polsce  matką królów" nie bez powodu  jej potomkowie znalezli się na wielu tronach europejskich.
Poślubiła Kazimierza w r. 1454, zmarła 1505.
112
w dzień św. Apolonii  9 lutego.
113
Grzegorzem, arcybiskupem lwowskim  Grzegorz z Sanoka (ok. 1406  1477), słynny humanista i
mąż stanu.
114
Zofia królowa  tj. Sonka, matka Kazimierza.
115
w dzień św. Scholastyki  10 lutego.
116
Jan Kapistran  legat papieski, bernardyn, słynny kaznodzieja; w Krakowie również słuchały go tłumy.
Tu Kapistran odgrywa dwuznaczną rolę w nader przejrzystym podstępie Oleśnickiego walczącego o swoją
pozycję.
117
po św. Julianie  po 16 lutego.
118
przed dniem Katedry św. Piotra  przed 22 lutego.
119
rycerz Jan Bażyński  Jan Bayssen-Bażyński (ok. 1390 1459), początkowo wierny Zakonowi, potem
współtwórca Związku Pruskiego. Król powierzył mu urząd gubernatora Prus.
120
ziemię pomorską... oderwali  w r. 1308. 121 przyciśnieni klęską  po Grunwaldzie,
122
Paweł i Konrad  Paweł von Russdorf (wielki mistrz w latach 1422  1441), Konrad von
Erlichshausen (wielki mistrz w latach 1441  1449).
123
mistrz Ludwik  Ludwik von Erlichshausen (wielki mistrz w latach 1450  1467).
124
sąd Fryderyka  Fryderyk III, cesarz od 1452, zm. 1493.
125
zachodniego morza  Bałtyku.
126
Jan, biskup włocławski  Jan Gruszczyński (1405  1473).
127
do podbijania niewiernych przyzwany  w r. 1226 Konrad Mazowiecki sprowadził Krzyżaków, by
nawracali pogańskich Prusów.
128
ziemie... przywłaszczył  słynne fałszerstwo dokumentu, który Krzyżacy przedstawili papieżowi jako
akt darowizny Konrada, przyznającego jakoby ziemię dobrzyńską na własność Zakonowi.
129
przed dniem św. Urbana  przed 25 maja.
130
przed uroczystością Wniebowstąpienia  w r. 1454 przed 30 maja.
131
Zesłanie Ducha św.  w 1454 r. 9 czerwca.
132
klęska Chojnicka  w r. 1454 pod Chojnicami wojska polskie poniosły wielką klęskę, pokonane przez
słabszego liczebnie nieprzyjaciela. Trzy dni wcześniej zgromadzona szlachta wysunęła żądanie polityczne,
od ich spełnienia uzależniając swoje ruszenie dalej. Król ustąpił, obiecując nie zwoływać pospolitego
ruszenia ani nie nakładać nowych podatków bez zgody sejmików szlacheckich.
133
poszli... strzelać do kurka  popularna wiosenna zabawa rzemieślników krakowskich. Było to zarazem
ćwiczenie wojskowe, zawody w strzelaniu do celu, który stanowił kurek. Zwycięzca zyskiwał nagrodę i
tytuł króla kurkowego. Od XIV w. istniało w Krakowie bractwo kurkowe.
134
nazajutrz po św. Stanisławie  tj. 9 maja.
135
za tę zbrodnię  duchowni podlegali sądownictwu kościelnemu. Było to więc przekroczenie
kompetencji sądu miejskiego.
136
chrzciny... królewicza  Władysława Jagiellończyka, najstarszego syna Kazimierza i Elżbiety [ Pobierz całość w formacie PDF ]

  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • thierry.pev.pl

    •